Coca kauwen, hoe doe je dat? Wat een vreemde vraag zul je misschien denken. Ik had daar ook nog nooit bij stil gestaan, tot ik een paar weken geleden op vakantie was in Peru, waar coca kauwen een dagelijks onderdeel is van de cultuur.
Coca een groot goed?
De enige coca die hier in Nederland is toegestaan is Coca-Cola. Alle andere zaken gerelateerd aan coca zijn verboden en staan negatief bekend, met name uiteraard door het cocaïne gebruik. Hoe anders is dat aan de andere kant van de wereld. Bijvoorbeeld in Peru waar ik onlangs geweest ben. Coca is daar een groot goed. Het staat al sinds oudsher bekend om zijn geneeskrachtige werking. Een duurzame prestatie leveren? Coca! Heb je last van hoofdpijn? Coca! Voorkomen van hoogteziekte? Coca! Last van concentratieproblemen? Coca! Speelt je maag op? Je raadt het al: Coca!
Coca kauwen in de Incatijd
In de tijd van de Inca’s werd coca al gebruikt door de boodschappers of de koeriers. Zij liepen dagelijks 30-50 km hard om belangrijke boodschappen door het land te verspreiden. Zonder Red Bull of andere energiedrankjes, maar met een bundeltje cocablaadjes in hun zak. De coca verdooft pijnlijke lichamelijke kwaaltjes en zorgt er ook voor dat je geen honger krijgt. Erg handig als je aan het rennen bent!
Coca speelt nog steeds een belangrijke rol in het dagelijks leven in Peru. De blaadjes zijn volop te koop op de talrijke marktjes. En niet alleen blaadjes, maar ook snoepjes en coca thee worden door vrijwel iedereen dagelijks gebruikt, zeker in het hooggebergte, de Andes.
De coca experience
Het is altijd leuk om kennis te maken met de gebruiken in een land. Hoog tijd dus om zelf eens de coca-experience op te doen. De eerste keer legde Rosario, onze gids in Lima ons uit hoe je coca moet kauwen. We hadden op de Mercado 1 in de wijk Miraflores in Lima een zakje verse cocablaadjes gekocht. Eenmaal buiten de markt volgden we de instructies van Rosario: een flink bundeltje blaadjes pakken en dat in je mond stoppen. Je krijgt dan echt zo’n hamsterwangetje. Het viel nog niet mee om die blaadjes de baas te kunnen in je mond. Je moet echt flink kauwen voordat de blaadjes gemengd zijn met wat speeksel en wat zachter aanvoelen in de mond. De smaak? Mmm… niet mijn favoriet. Misschien kan je het wel een beetje vergelijken met pruimtabak. (Heb ik overigens geen ervaring mee, maar kan ik me zo voorstellen!)
Rosario vertelde dat we na een tijdje kauwen een verdoofd gevoel in onze mond zouden krijgen, te vergelijken met een verdovingsspuit bij de tandarts. Hoe lang moesten we dit busseltje in onze mond houden voor een beetje effect? Minstens drie kwartier, aldus Rosario. Dat vond ik wel erg lang. Ik vond het niet echt prettig, die grote bussel in mijn mond. Heel oncomfortabel. Na een kwartier, twintig minuten merkte ik inderdaad dat de binnenkant van mijn mond verdoofd raakte. Wat een vreemde gewaarwording. Ik heb het vijfentwintig minuten volgehouden, maar toen vond ik het wel goed geweest, deze eerste kennismaking met coca.
Coca met een smaakje
Een paar dagen later waren we in Arequipa. Ook hier gingen we naar de markt, met gids Caroline. Blijkbaar gebruiken ze coca op andere manieren in de diverse regio’s. Van Caroline leerden we dat de je de smaaksensatie van coca kan veranderen door er een stukje zoetstof aan toe te voegen, in de vorm van het natuurlijke Stevia. Ook te koop op de markt, in blokjes. Er zijn diverse kleuren Stevia te krijgen, maar de grijze zou het beste zijn. Caroline nam een stuk minder blaadjes, deed daar een brokje Stevia bij en dan maar kauwen. De smaak is zo inderdaad beter te doen en een wat kleinere bussel in je mond bevalt beter.
De cocathee dronk ik braaf iedere dag. Helpt goed om te acclimatiseren en aan de hoogte te wennen. In het begin vond ik de smaak niet fantastisch, maar het went. Aan het eind van de vakantie vond ik het zelfs lekker! Coca schijnt het middel te zijn om hoogteziekte te voorkomen.
Ritueel
De laatste uitleg over het gebruik van coca blaadjes kregen we van onze gids Octavio, terwijl we over Incatrails richting Machu Picchu liepen. Octavio vertelde ons dat het kauwen van coca ook een soort ritueel is. Voordat je de blaadjes tot je neemt offer je een paar blaadjes aan de Pachamama, moeder aarde. Daarna neem je zelf drie blaadjes coca in je mond. Deze drie blaadjes staan symbool voor de belangrijke Inca ikonen: de condor, de panter en de slang.
Tijdens deze wandeling, de zogenaamde koffieroute kwamen we coca ook in de natuur tegen. Het groeit hier volop.
Al met al erg leuk om deze lokale gebruiken te leren kennen. En wat jammer dat de goede eigenschappen van coca zo teniet gedaan worden door de vreselijke drug die ervan gemaakt wordt, waardoor de plant wereldwijd een heel negatief imago heeft.
Wij waren in ieder geval erg blij met de cocablaadjes in Peru. We hebben gedurende de hele reis, maar met name in de hoge gebieden coca thee gedronken, coca snoepjes gegeten (in veel verschillende varianten te krijgen, de ene lekkerder dan de andere) en bij grote hoogteverschillen ook cocablaadjes gekauwd, met Stevia. En het heeft geholpen! Afgezien van wat hoofdpijn hebben we nergens last van gehad, terwijl we toch tot 4950 meter hoogte zijn geweest.
Jammer dat we het niet mee naar Nederland konden nemen.
Leuke weetjes over coca:
- Coca was blijkbaar niet altijd verboden in Nederland. In de eerste helft van de 20e eeuw was Nederland marktleider in de handel in coca. Nederlands-Indie was in die periode de grootste teler van cocaplanten en die werden in Amsterdam verhandeld. Een fabriek die het verder verwerkte tot cocaïne was de Nederlandsche Cocaïnefabriek (bron: wikipedia)
- Mama Coca (of Cocomama) was een godin van gezondheid en geluk. Oorspronkelijk was ze bijzonder promiscue, en brak doormidden door haar vele minnaars. Uit haar lichaam groeide de eerste coca plant, waarvan de mannen de bladeren mochten eten voor hun gezondheid en vrolijkheid. (bron wikipedia)
- Is coca bladeren kauwen verslavend? De Jellinek kliniek zegt er het volgende over: “Het kauwen van cocabladeren is minder verslavend dan het snuiven of roken van cocaïne. Verslaving komt nauwelijks voor. Het kauwen van cocabladeren is vrijwel niet verslavend omdat bij kauwen de cocaïne heel geleidelijk in het bloed komt.”
Wij zijn door Peru gereisd met Better Places. Alle gidsen die hierboven genoemd zijn hebben we via Better Places geregeld. Zij staan voor persoonlijke reizen, op een duurzame manier die je ook dicht bij de natuur en de lokale bevolking brengt.
See the english version of this article on the website of Responsible Travel, the local partner of Better Places in Peru.
Meer lezen over Peru? Zie ook de volgende artikelen:
Peru, culinaire hoofdstad van de wereld?
2 reacties
Leuk stuk Margot! Ik ga morgen op zoek naar de thee/de blaadjes om op te kauwen. Ik ben benieuwd!
Bedankt Sem. Succes en veel plezier in Ecuador!